ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 2، اردیبهشت 99 ، شماره پی در پی 48

سبک شناسی مؤلّفه های مؤثّر بر سرشت ادبی در شرح مثنوی سُروری

صفحه (67 - 81)
زهیر طیب، سید محمد منصور طباطبائی (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 94
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان 94

چکیده

هرچند فارسی زبانی یگانه و دارای یک دستور زبان است امّا شیوه های فارسی گویی در هریک از اقوام و ملل همجوار تفاوت دارد که این گوناگونی گاه در گویش و گاه در سبک ادبی خود را نموده است. ترکان پارسی گو که از دوران سلجوقی بخشی از بار سنگین ادب فارسی را بر گردۀ ستبر خود به دوش کشیده اند آثار گرانبها و ارزشمندی به زبان فارسی رقم زده اند که همواره از دسترس پژوهشگران ایرانی دور و بررسی آنها بهمین سبب تا دوران ما به تأخیر افتاد. بهمین جهت است که شیوۀ متن پردازی تُرکانِ فارسی گو، در کمتر پژوهشی دستمایۀ بررسی قرار گرفته است، حال آنکه بررسیِ متونِ تألیف شده در عهد عثمانی در سرزمین روم (آناتولی) حاکی از اختصاصات سبکی و استقلال آنان در شیوۀ متن پردازی است. این نوشتار ضمن ارائۀ چارچوب نظری سبک شناسی ادبی و زبانی با بررسی متنی کهن از آن سامان با عنوان شرح مثنوی سروری، کهنترین شرح جامع مثنوی به زبان فارسی شیوۀ متن پردازی فارسی تُرکان را مورد بررسی قرار میدهد و پاسخی اجمالی به این پرسش میدهد که اختصاصات سبکی ترکان پارسیگو کدامند. محدودۀ این بررسی، نیمۀ نخست از دفتر اوّل این شرح را در بر گرفته است.

کلمات کلیدی
سبک شناسی , ترکان پارسی گو , سروری , مثنوی , آناتولی , ترکیه , عثمانی

• ماکاریک، ایرنا ریما (1393)، دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه: مهاجر، مهران و نبوی، محمد، نشر آگه، چاپ پنجم
• دهخدا، علی اکبر و همکاران (1373)، لغت نامه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران – ایران
• فائق رشاد، اسلاف، عالم مطبعه سی، استانبول: 1312
• عاشق چِلِبی (محمد بن علی بن زین العابدین بن محمد الرضوی)، مشاعر الشّعراء یا تذکرۀ عاشق چلبی، به تحقیق : جی. ام. مِرِدیت- او وِنز، لندن، 1971
• لطیفی قسطمونی، تذکرۀ لطیفی، عالم مطبعه سی، استانبول: 1314
• مؤذنی، علیمحمد، طیب، زهیر، سایۀ آفتاب (زندگی و آثار مصلح الدین مصطفی سروری( مقاله چاپ نشده، تهران: 1396
• نوایی زاده عطایی، حدائق الحقائی فی تکمله الشقائق، انتشارات عبدالقادر اوزجان، استانبول، 1989م.
• منابع خارجی
• (Jenny, Laurent, 'L;objet singulier de la stylistique'. Litte'rature 89 (fevrier 1993): 113-124)
• Vossler, Karl. Gessamelte Aufsatze zur Sprachphilosophie. Munich, 1923, 16 , 40
• Leach, G. N. & M.H. Short, Style n Fiction. London: London, 1981.
• Molinie G. Elements de atylistiquer francaise. Paris: PUF, 1986